Tôi thấy cuốn “Đối thoại với Trương Nghệ Mưu” có nhiều chi tiết khá phù hợp với điện ảnh VN. Có lẽ chúng ta không nên mất thời giờ bàn luận chuyện “Nên hay không nên làm phim thương mại?”; “Phim giải trí và phim nghệ thuật, phim nào tốt hơn?”, mà nên đầu tư suy nghĩ một cách nghiêm túc vào những bộ phim sắp làm.
Dĩ nhiên, không gì dễ hơn việc đi khen ngợi một người đã thành danh, nhưng trong quyển sách này thì những kinh nghiệm, những suy nghĩ, cách làm phim của đạo diễn Trương Nghệ Mưu rất đáng để học hỏi.
Qua những lời bộc bạch của Trương Nghệ Mưu có thể thấy anh không những có tài mà còn có một nhân cách lớn. Theo tôi, điều này rất quan trọng. Chính suy nghĩ của anh sẽ quyết định con đường mà anh đi, nơi mà anh có thể đến, điều mà anh có thể đạt được. Với Trương Nghệ Mưu, điều quan trọng không phải tìm cách hơn người khác mà là tìm cách vượt qua chính mình. Các bộ phim của anh là một minh chứng hùng hồn cho quan niệm này. Anh nói: “Điện ảnh Trung Quốc không còn trong mùa thu hoạch nữa, vì vậy chúng ta phải yêu quý, bảo vệ, cổ vũ họ hơn (những người có tài). Phải dẹp bớt những chuyện vùi dập, đố kỵ người tài, hãy làm nhiều việc thiện và có ích hơn” [tr.19]; và “Người khác làm phim hay thì phải học hỏi người ta. Hoặc nếu như mình cảm thấy không phục người ta thì bản thân mình cố gắng làm hay hơn. Một trái tim đố kỵ thì không hề mang lại ý nghĩa gì cả”. [tr.20].
Vận câu nói này vào tình hình phim ảnh Việt nam hiện nay, tôi nghĩ khá phù hợp. Có lẽ chúng ta không nên mất thời giờ cãi vã chuyện Nên hay không nên làm phim thương mại?; Phim giải trí và phim nghệ thuật, phim nào tốt hơn? mà nên đầu tư suy nghĩ một cách nghiêm túc vào những bộ phim sắp làm.
Việt Nam có hơn bảy mươi triệu dân thì nhu cầu thưởng thức phim ảnh cũng đa dạng như thế. Có người thích xem phim triết lý cao siêu nhưng cũng có người chỉ muốn xem giải trí cho vui. Trong tình hình mặt bằng dân trí còn chênh lệch như hiện nay thì không thể căn cứ vào số lượng người xem mà quyết định sự thành bại của bộ phim. Lĩnh vực này có đủ sân chơi cho các đạo diễn trổ tài, chỉ có điều là nếu làm thì hãy làm thật tốt, với ý nghĩ phải vượt qua chính bản thân mình, không ngừng sáng tạo, đổi mới. Khi xem Gái nhảy của đạo diễn Lê Hoàng, ở góc độ giải trí thì tôi thấy cũng hay, nhưng ngay khi đó, tôi cũng nghĩ nếu Lê Hoàng cứ khai thác đề tài này mãi thì anh sẽ tự đánh mất mình.
Các diễn viên cũng có thể học ở quyển sách này những kinh nghiệm về diễn xuất. Khi được chọn làm diễn viên cho phim Giếng cũ của đạo diễn Ngô Thiện Minh, để có cảm giác sắp chết khi bị sập trong giếng, Trương Nghệ Mưu đã kiên quyết nhịn đói nhịn khát ba ngày rưỡi. Để có được làn da thô ráp, đen sì của người lao động, trưa nào ông cũng trần lưng ra ngồi phơi nắng [tr.40]. Đọc đến đây, tôi nhớ đến vai anh lính trẻ trong phim Vào Nam ra Bắc của đạo diễn Phi Tiến sơn. Đây là một phim khá, với tứ truyện giàu tính nhân văn nhưng điều làm tôi tiếc là có một chút sạn trong vai anh lính trẻ. Trong phim, anh bỏ ngũ, trốn ra Bắc, nửa đường vì quá đói phải nhổ trộm sắn sống mà ăn đến nỗi bị say sắn suýt chết. Chuyện là thế nhưng anh lính trong phim trông có vẻ rất no đủ, cách đi lại, vui đùa thì rất khỏe mạnh. Những hạt sạn như thế trong phim Việt Nam có thể nhặt ra rất nhiều. Điều này cho thấy tính nghiêm túc trong khi làm phim của chúng ta chưa được xem trọng.
Điện ảnh là một bộ môn nghệ thuật mang tính phối hợp rất cao. Từ khâu kịch bản, diễn viên, đạo cụ, ánh sáng, âm nhạc, quay phim, đến cách thể hiện của ý tưởng của đạo diễn… tất cả phải ăn khớp, đồng bộ với nhau thì mới mong có một bộ phim xem được. Nếu tham vọng làm thế nào để điện ảnh Việt Nam có thể góp mặt trên các sân khấu lớn điện ảnh quốc tế cần được khuyến khích, ủng hộ thì bên cạnh đó, việc mang đến cho người xem trong nước những sản phẩm có chất lượng (trong bất cứ thể loại nào) cũng là mục tiêu cần đặt ra. Chúng tôi hy vọng những người theo nghiệp điện ảnh Việt Nam thành công trong việc làm mới mình, vượt qua chính mình, để có thể cống hiến cho người xem những món ăn tinh thần bổ ích.
Theo Vnexpress
